Phóng viên: Thưa ông, đầu tư hiện nay đang là một hoạt động tạo ra một biên độ lợi nhuận được kì vọng là lớn trong tương lai, ngoài hình thức đầu tư vào những tài sản có giá trị định hình như bất động sản, ngoại tệ, chứng khoán,... còn có hình thức đầu tư nào khác?
Doanh nhân Lê Công Năng: Hiện nay có rất nhiều hình thức đầu tư. Đầu tư vào bất động sản, ngoại tệ, chứng khoán hay vàng thường là hình thức đầu tư an toàn, dễ sinh lời. Ngoài ra còn có một hình thức đầu tư mạo hiểm hơn, đó là đầu tư vào các doanh nghiệp thông qua vốn kinh doanh. Nghĩa là nhà đầu tư sẽ tìm kiếm những dự án, những doanh nghiệp cần vốn để họ đầu tư nguồn lực là tiền bạc để đổi lại cổ phần, phần trăm lợi nhuận và cam kết của chủ dự án dành cho nhà đầu tư. Mặc dù tiềm ẩn nhiều cơ hội, đầu tư vào doanh nghiệp cũng đi kèm với nhiều rủi ro. Không phải tất cả các dự án đều thành công và việc tìm được chủ doanh nghiệp/dự án phù hợp để đầu tư không phải là điều dễ dàng. Tôi ví dụ, trong chương trình Shark Tank Việt Nam, chúng ta có thể thấy rất nhiều các dự án được gọi vốn thành công nhưng trong số đó cũng có không ít các dự án chưa được giải ngân, bơm tiền để đầu tư hoặc là đã nhận tiền đầu tư nhưng thất bại. Như vào năm 2019, dự án mạng xã hội du lịch Astra tại Shark Tank Việt Nam không chỉ nhận được cam kết rót vốn 1 triệu USD từ Shark Phạm Thanh Hưng, Phó chủ tịch Cengroup, mà còn nhanh chóng tiến hành ký cam kết đầu tư với ‘cá mập’ sau 3 ngày lên sóng, nhưng đến nay Astra đã gần như không còn hoạt động gì nữa. Hay thương hiệu sữa đậu nành Soya Garden là thương vụ được đầu tư lớn nhất của Shark Tank Việt Nam nay cũng đã đóng cửa một loạt.
Phóng viên: Vậy theo ông có những yếu tố nào để nhà đầu tư quyết định đầu tư vào một doanh nghiệp và đâu là yếu tố quyết định?
Doanh nhân Lê Công Năng: Khi tham gia quá trình đầu tư nhà đầu tư phải dựa vào rất nhiều yếu tố để đưa ra những quyết định đầu tư đem lại nhiều lợi ích. Có thể kể đến những yếu tố như sức khỏe của nền kinh tế, biến động của thị trường, tiềm năng sinh lời, lợi tức, thời gian hoàn vốn, con người,.. An toàn cho khoản đầu tư rất quan trọng trong việc đưa ra quyết định đầu tư.
Trong những yếu tố trên, với tôi con người là yếu tố quyết định ảnh hưởng đến việc đưa ra quyết định đầu tư. Khi đầu tư phải chọn những tài sản “tạo ra dòng tiền trong tương lai”, với tôi dòng tiền này là người chủ doanh nghiệp. Nhiều người quan điểm vốn mới là yếu tố quan trọng nhất vì nếu không đủ vốn thì các nhà đầu tư sẽ bỏ lỡ các cơ hội đầu tư, kể cả cơ hội có khả năng sinh lời cao. Còn tôi, tầm nhìn và khả năng thực hiện của người sáng lập là nhân tố chiếm 90 % độ thành công của một thương vụ đầu tư. Thực tế cho thấy, đầu tư 10 dự án thì có thể trên 50% dự án thất bại, nên để giảm thiểu rủi ro, đi đường dài các nhà đầu tư phải nhìn thấy giá trị sinh lời, ở đây là giá trị của chủ doanh nghiệp. Các nhân tố vốn, lãi suất, sự tăng trưởng,... chỉ chiếm 10%. Bởi vì đầu tư vào doanh nghiệp phải có sự tin tưởng, sự đồng hành. Một người chủ doanh nghiệp phải có đạo đức, khả năng, khát vọng lớn thì họ mới có thể tạo ra được tài sản khổng lồ và tôi tin họ chỉ đang thiếu đòn bẩy về tài chính. Nếu một doanh nghiệp không có những ông chủ có những phẩm chất đó thì rất khó để các nhà đầu tư có thể chấp nhận. Bởi thứ nhất khi rót vốn, các nhà đầu tư phải biết được một bức tranh tổng thể về nơi họ đặt niềm tin. Thứ hai là liên quan đến sự minh bạch trong tài chính, thứ ba là sự hiệu quả trong sử dụng vốn và thứ tư là liên quan đến đường hướng phát triển của công ty. Đầu tư vào người chủ doanh nghiệp cũng chính là đầu tư vào doanh nghiệp đó. Có những doanh nghiệp rất nhỏ, những doanh nghiệp startup tôi nghĩ họ cũng hoàn toàn có khả năng bùng nổ trong tương lai. Tất nhiên là khi lựa chọn hình thức đầu tư doanh nghiệp đặc biệt là rót vốn vào các startup không phải nhà đầu tư nào cũng chiến thắng, bởi tỉ lệ các startup thành công chỉ có khoảng 5 %, nhưng với 5 phần trăm đó mà chúng ta có những dự án thành công thì nhà đầu tư có thể gia tăng tài sản gấp rất nhiều. Tôi ví dụ như là các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Google hay Youtube đều là những doanh nghiệp về công nghệ được sáng lập bởi một đến một nhóm cá nhân đầu tiên. Trước khi tạo ra một doanh nghiệp tỉ đô cũng chỉ là doanh nghiệp bình thường.
Phóng viên: Vậy khi đã tìm được nơi rót vốn, các nhà đầu tư nên đầu tư vào giai đoạn nào để giảm thiểu rủi ro?
Doanh nhân Lê Công Năng: Đầu tư doanh nghiệp thì sẽ chia làm các giai đoạn khác nhau như đầu tư thiên thần và đầu tư mạo hiểm, giai đoạn nào cũng sẽ có rủi ro. Ở giai đoạn đầu tư thiên thần các nhà đầu tư cá nhân hoặc tổ chức sẽ rót vốn thường là vào các startup, nhà khởi nghiệp. Tôi khẳng định sẽ là tốt nếu các nhà đầu tư nhìn ra được các startup, nhà khởi nghiệp có tiềm năng sinh lời lớn. Và thường khi đầu tư ở giai đoạn sớm, các nhà đầu tư không cần rót vốn quá nhiều. Còn đầu tư vào giai đoạn mạo hiểm là đầu tư dựa trên một doanh nghiệp đã có vị trí trên thị trường và đang cần vốn để phát triển, mở rộng hoạt động kinh doanh. Ví dụ như là dự án ‘thịt chua Phú Thọ’ của cô gái người Mường, bản chất dự án đó người chủ đang vận hành một mô hình kinh doanh tại địa phương nhưng đang có khát vọng đưa sản phẩm ra toàn quốc thông qua các kênh phân phối, qua hình thức mở chuỗi, thế thì các nhà đầu tư sẽ đầu tư vào giai đoạn này để phát triển doanh nghiệp. Khác với đầu tư thiên thần, khi các nhà đầu tư đầu tư vào giai đoạn mạo hiểm thì số vốn bỏ ra phải lớn hơn rất nhiều, nếu nói về độ thành công thì cũng không thể chắc chắn bởi trên thị trường không ít các doanh nghiệp có thương hiệu biến mất chỉ trong một đêm.
Khi lựa chọn đầu tư vào giai đoạn thiên thần hay mạo hiểm, các nhà đầu tư cần xem xét tỷ lệ rủi ro và tiềm năng sinh lời cũng như mức độ kiểm soát mà họ muốn có đối với doanh nghiệp. Trong trường hợp một dự án có tiềm năng lớn nhưng cần sự hỗ trợ lớn hơn về tài chính và quản lý, việc đầu tư ở giai đoạn mạo hiểm có thể là lựa chọn tốt. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp ở giai đoạn sớm mà cần sự linh hoạt và sự hỗ trợ tư vấn chiến lược, việc đầu tư ở giai đoạn thiên thần có thể phù hợp hơn, cho khả năng sinh lời khủng khiếp hơn.
Phóng viên: Vừa rồi là những câu hỏi đứng về phía các nhà đầu tư, còn với các doanh nghiệp muốn gọi vốn, họ phải làm gì để lựa chọn được nhà đầu tư phù hợp?
Doanh nhân Lê Công Năng: Một doanh nghiệp muốn gọi vốn để mở rộng quy mô hoạt động họ đã phải phân tích thị trường để tìm ra một nhóm nhà đầu tư tiềm năng. Doanh nghiệp này sẽ phải tham gia vào các sự kiện networking và hội thảo để gặp gỡ và tạo mối quan hệ với những nhà đầu tư. Sau đó họ phải chuẩn bị một bản kế hoạch gọi vốn hoặc là một bản kế hoạch tìm những người đồng hành để đầu tư, vốn góp để tiếp cận nguồn quỹ. Tuy nhiên để tìm được các nhà đầu tư phù hợp tôi nghĩ doanh nghiệp của bạn cũng cần phải có chất lượng, có nền tảng vững chắc. Đứng trên vị trí là một người làm chủ doanh nghiệp của WonderTour, trong tương lai chúng tôi cũng sẽ tìm các nhà đầu tư có khả năng vận hành các mảng quan trọng trong doanh nghiệp như giám đốc tài chính, giám đốc kinh doanh. Về nền tảng, WonderTour chúng tôi đang trên đà chuẩn bị trở thành một công ty đại chúng và hiện tại chúng tôi đã trở thành một công ty Holdings, đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ và phần mềm. Hiện tại WonderTour chưa gọi vốn bên ngoài. Với WonderTour khi xác định không còn là doanh nghiệp tự thân đã phải chuyển đổi sang một mô hình công ty cổ phần, thực hiện được vấn đề góp vốn hoặc là chia lợi nhuận cho các cổ đông theo Luật cổ phần đã được Luật doanh nghiệp bảo vệ.
Việc tăng tài chính doanh nghiệp hay tăng tài chính để đầu tư kinh doanh rất quan trọng đối với doanh nghiệp. Tuy nhiên có những doanh nghiệp sau khi được tăng vốn để phát triển thì tình hình kinh doanh lại gặp khó.
Xem thêmNguyên tắc quan trọng để doanh nghiệp duy trì và phát triển kinh doanh đó là xây dựng chiến lược quản lý tài chính. Một chiến lược tài chính tốt sẽ giúp cho doanh nghiệp dự báo và đối phó với các rủi ro tài chính bao gồm biến động thị trường, lãi suất và các yếu tố kinh tế khác.
Xem thêmMột cá nhân muốn thành lập doanh nghiệp, ngoài nguồn vốn tự thân tối thiểu đủ để duy trì nhân sự ở các bộ phận cơ bản như kế toán, marketing từ 6 đến 12 tháng, để phát triển lâu dài cần có thêm nguồn vốn từ bên ngoài. Với các doanh nghiệp startup, khi gọi vốn phải xác định được vị thế của doanh nghiệp tại thời điểm gọi vốn và khát vọng trong tương lai.
Xem thêm“Một doanh nghiệp định hình được văn hóa doanh nghiệp rõ nét thì nghiễm nhiên nhân sự của doanh nghiệp đó sẽ ở lại doanh nghiệp và cống hiến lâu dài”.
Xem thêmThay đổi chiến lược kinh doanh, thực thi chiến lược sản phẩm tốt là yếu tố quyết định sự thành công của một doanh nghiệp.
Xem thêmTheo Tổng cục Thống kê, năm 2023 có 172.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 20,5% so với năm ngoái. Bình quân, một tháng có gần 14.4000 doanh nghiệp ‘biến mất’. Theo doanh nhân Lê Công Năng, có nhiều yếu tố dẫn đến việc các doanh nghiệp giải thể, trong đó việc xây dựng và phát triển thương hiệu đóng vai trò quyết định nhưng lại không được đầu tư đúng đắn.
Xem thêm